“بیت کوین” جایگزین دلار در ایران خواهد شد؟.

بیت کوین هیچ پشتوانه پولی ندارد و متعلق به هیچ کشوری نیست ،اما طی 8سال اخیر ارزش آن از چند سنت به چند هزار دلار رسید. ظاهرا پای آن مدتی است به ایران هم باز شد. تاآنجا پیش رفت که ناصر حکیمی ؛معاون فناوری نوین بانک مرکزی گفت است "اما به نظر من بیت‌کوین در کشورمان به‌عنوان یک فرصت است که بانک مرکزی تا سال ۹۷ در مورد آن به سیاستی واحد خواهد رسید».

مالیات بیت کوین

با وجود آنکه شرکت های زیادی در ایران از بیت کوین استفاده کرده اند. اما از ترس سکوت قانون مالیات درباره این پول مجازی از افشای هویت خود پرهیز می کنند. این در حالیست که گفته می شود همه کسانی که روی بیت کوین سرمایه گذاری کرده اند به شدت از ان سود برده اند. چنانکه یکی از کاربران ایرانی با خرید ٢٠ میلیون تومان بیت‌کوین در سال‌های سقوط ارزش پول ملی توانسته است ،در کمتر از شش سال بیش از ٧٠ میلیارد تومان از افزایش ارزش بیت‌کوین سود ببرد. این مقدار ارزش افزوده را در کنار سود ده ها سایت ایرانی در داخل و خارج مرزهای ایران بگذارید . در همه دنیا در حال استفاده از این پول رمز نگاری شده هستند.

با این حال اینکه این پول از کجا آمده ،سرنوشت آن چه خواهدشد. در آینده چه تاثیری بر اقتصاد ایران باقی خواهد گذاشت مسئله ایست که باید کارشناسان درباره آن سخن بگویند.

بیت کوین چیست

مرتضی ایمانی راد ،کارشناس اقتصادبین المللی با اشاره به پول رمزنگاری شده بیت کوین می گوید :«بیت کوین یک پول رمزدار الکترونیکی است . در شرایط فعلی نقش مهمی در اقتصاد بین الملل ندارد. دلیل آن این است که هنوز توسط بسیاری از کشورهای جهان به رسمیت شناخته نیست . حجم بیت کوینی که منتشر شده به اندازه ای نیست که بتواند روی متغیرهای واقعی اقتصاد اثر بگذارد. در شرایط فعلی چند کار با بیت کوین انجام می شود؛ ابتدا بیت کوین در بعضی از مراکز فروش و رستورانها به عنوان یک ابزار پرداخت رسمیت پیدا کرده است و شما می‌توانید هزینه های خود را با آن پرداخت کنید.

روال این گونه است که شما یک کیف الکترونیکی دارید که در آن بیت کوین نگه داری می‌کنید. فروشنده هم یک کیف الکترونیکی دارد. وقتی شما خریدتان را انجام می‌دهید، از کیف پول خود به کیف پول فروشنده مبلغ مورد درخواست را انتقال می‌دهید و کار تمام می شود. این کار بسیار ساده انجام می شود. نکته جالب توجه اینکه شما هر مقدار بیت کوین می‌خواهید می‌توانید برای فروشنده و یا فرد دیگری ارسال کنید. به عبارت دیگر بیت کوین مثل دلار به صد سنت تقسیم نشد بیت کوین را به صورت کسری هم می‌توانید انتقال دهید. این یکی از ویژگی های بیت کوین است که تمامی پول های جهانی فاقد این ویژگی هستند.»

مبادلات بیت کوینی

این اقتصاددان همچنین با اشاره به مزیت بیت کوین می افزاید:« کار دومی که بیت کوین انجام می دهد حفظ ارزش پول است. بسیاری از معامله گران بیت کوین معتقدند در مواقع بحران های اقتصادی این پول ارزش بیشتری پیدا می‌کند. یعنی همانند طلا در اقتصاد جهانی عمل می‌کند. این نقش بیت کوین در ژاپن بیشتر استفاده می شود. مطالعات روی این پول نشان می دهد که بعضی از معامله گران از آن برای پوشش ریسک خود استفاده می‌کنند.

به گفته ایمانی راد ،« استفاده سوم هم سوداگری speculation است. خیلی‌ها معتقدند ارزش بیت کوین رو به افزایش است و با خرید آن در شرایط فعلی و فروش آن موقعی که بالاتر رفت سود کسب می‌کنند. الان این نقش بیت کوین بسیار بارز است، چون ارزش این پول در ابتدای کار از چند سنت به بالای چهار هزار دلار در هفته گذشته رسیده است . بنابراین جای خوبی برای سرمایه گذاری سوداگران بازارهای مالی است.

گذشته از آن نوسانات بیت کوین در بازار خرید و فروش بیت کوین بسیار زیاد است. اگر شما شاخص نوسان بیت کوین bitcoin volatility index را ببینید از تمام جفت ارزهای رایج در بازار فارکس بیشتر نوسان می‌کند. همین ویژگی بیت کوین را به ابزاری بسیار قوی برای سوداگری تبدیل کرد. به همین دلیل روزانه مقدار بسیار زیادی بیت کوین مبادله می شود که معمولا با دلار امریکامبادله می شود. ضمنا از بیت کوین برای تسویه حسابهای شخصی هم استفاده می شود .و شما می توانید بدهی خود را با بیت کوین تسویه کنید.»

نوسانات بیت کوین

این اقتصاددان معتقد است که اگرچه در حال حاضر بیت کوین مورد استفاده در مبادلات قرار می گیرد،اما هنوز رسمیت نیافته . مقدار آن هم در شرایط فعلی محدود است و لذا نمی‌تواند در اقتصاد جهانی نقش مهمی داشته باشد.

این کارشناس می گوید: «یکی از ویژگی های منحصر به فرد بیت کوین این است که کاملا غیر متمرکز است و توسط هیچ سازمان و دولتی کنترل نمی شود و از آن گذشته مشکلات تبدیل یک ارز به ارز دیگر را حذف کرده است. وقتی شما در جهان با بیت کوین معامله می‌کنید لازم نیست ارز آن کشور را خریداری کنید. چون بیت کوین را در سراسر جهان می‌توانید استفاده کنید و دیگر نیازی به تبدیل پول ندارید. ضمنا چون این پول کاغذی و فلزی هم نیست مشکل حمل آن را هم ندارید. بیت کوین روی موبایل شما است و با صرف چند ثانیه می‌توانید پرداخت خود را انجام دهید. ضمنا چون این پول رمز گذاری شده احتمال سرقت الکترونیکی در آن بسیار کم است. همه این ویژگی ها بیت کوین را در جهان بسیار مطلوب کرد. به همین دلیل روز به روز تقاضا برای آن در حال افزایش است.»

پشتوانه بیت کوین چیست؟

مرتضی ایمانی راد در این باره توضیح می دهد: « البته می‌دانید که پشتوانه دلار دیگه طلا نیست. ولی می‌بینید که دلار در سراسر جهان طرفدار دارد و هنوز هم پول پرقدرتی به حساب می آید. در شرایطی که پول کاغذی برای اولین بار انتشار یافت ، طبیعی بود که می بایستی برای آن پشتوانه ای در نظر بگیرند. ولی وقتی مردم قدرت اقتصادی کشور را دیدند و ثبات پول را هم تجربه کردند خیلی برایشان مهم نبود که پول پشتوانه دارد یا نه.

الان هم بیشتر پولهای جهان بدون پشتوانه‌اند و اطمینان مردم به پول‌های ملی بر اساس معیارهای دیگری تعیین می‌شود. طبیعی است که هر چه اقتصاد یک کشور قدرتمندتر می شود پول آن کشور هم ، اگر شرایط دیگر دخالت نکنند، قدرتمندتر می شود.

پشتوانه BTC

بنابراین سئوال شما از این نظر مهم است که بیت کوین پولی جدید است و نیاز به پشتوانه دارد. این سئوال به نظرم مهم است. موارد زیر را به عنوان پشتوانه های بیت کوین می‌توانم ذکر کنم :

اول :

یک اقتصاد جهانی شکل گرفت که مردم در یک کشور زندگی میکنند، در کشوری دیگر کار میکنند. ضمنا خرید ها هم عمدتا اینترنتی و در ضمن جهانی شد و هم در هم تنیدگی اقتصادی الزام به یک پول واحد را بیشتر کرده است . یکی از دلایلی که دلار در بیش از شصت درصد مبادلات جهانی نقش دارد همین الزام وجود دارد. بیت کوین الان به عنوان یک پول واحد میتواند در هر کشوری مورد استفاده قرار گیرد. اگر بیت کوین توسعه یابد و در کشورهای بیشتری مورد استقبال قرار گیرد ، شما می توانید بیت کوین را نه در جیبتان بلکه روی موبایلتان بگذارید و در کل کره زمین خرج کنید.

منظورم این است که اقتصاد جهانی و توسعه جهانی اینترنت و الزام به پول واحد جهانی بزرگترین پشتوانه بیت کوین است . به همین دلیل به نظر من بیت کوین و سایر پولهای رمز پایه در آینده توسعه بیشتری پیدا می‌کنند و نقش بیشتری در اقتصاد جهانی ایفاء خواهند کرد. هم اکنون دانمارک سوئد، کره جنوبی ، هلند، فنلاند ، استرالیا و چندین کشور دیگر بیت کوین را به عنوان یک پول و وسیله پرداخت قبول کرده اند. در گروهی دیگر از کشورها بیت کوین را نه به عنوان یک پول بلکه به عنوان یک کالا پذیرفتند. ضمنا در نظر داشته باشیم که استونی نه تنها بیت کوین را به عنوان یک پول به رسمیت شناخت، بلکه در حوزه های دولتی و سلامت و حتی بانکی مورد استفاده قرار داد.

دوم :

یک شبکه اطلاعاتی قدرتمند به نام block chain از امنیت یکتایی معاملات بیت کوین حفاظت میکند که این خود میتواند یک پشتوانه قوی برای بیت کوین باشد.

اینکه blockchain چیست و چگونه کار می‌کند خود نیاز به زمان بیشتری دارد که الان نمی‌توان به آن پرداخت. به طور خلاصه اگر شما یک ملیون تومان در حساب خود داشته باشید می‌توانید یک چک به مبلغ یک ملیون تومان به یک نفر بدهید. ولی خودتان می‌دانید که چندین چک دیگر هم به طور تقلبی می توانید صادر کنید. این مشکل در معاملات بیت کوین هم وجود دارد. Block هایی که در شبکه ایجاد می شود جلوی این تقلب را میگیرد و بنابراین از نظر امنیت در سطح بالایی قرار دارند .

سوم:

شفافیت در شبکه بیت کوین بسیار بالا است . همه چیز قابل وارسی است. هیچ چیز محرمانه ای وجود ندارد. آیا فکر نمی‌کنید که این سیستم اطمینان ایجاد میکند. خیلی از معامله گران بیت کوین معتقدند که این پول برای آنها اطمینان بیشتری دارد تا پولهای کشورهای دیگر.

چهارم:

یک نکته دیگر می‌ماند که بدون ارتباط با پشتوانه بیت کوین نیست. همان طور که میدانید بیت کوین و مدیریت و گردش آن بدون کنترل و غیر متمرکز decentralized است یعنی هیچ دولت و قدرتی آن را کنترل نمی‌کند. پروتکل های بیت کوین از طریق اجماع شکل می‌گیرد ولی نه سازمانی درگیر این اجماع است و نه دولتی و نه قدرتی. به همین دلیل بیت کوین یک سیستم باز و یک open source به حساب می آید که بدون اراده گروهی به طور مستمر در حال قوی تر شدن است.

به نظرم اینها دلایل کافی برای قدرت گیری بیت کوین هست و همینها می تواند اطمینان به مردم بدهد که ارزش پول آنها محفوظ است. البته هر پولی در دوران شکل گیری به موانع و مشکلاتی بر می خورد، ولی همین ها باعث قدرت گیری بیت کوین خواهد شد.»

سرنوشت بیت کوین در ایران چه می شود؟

آیا این پول می تواند تاثیری بر اقتصادهایی مثل ایران هم بگذارد؟ ایمانی راد در این رابطه توضیح می دهد:« با توجه به اینکه این پول در ایران قانونی نیست و مبادلات بیت کوین هم قانونی برایش نداریم و به رسمیت هم نشناخته ایم ، بنابراین انتظار نداریم که اثری بر اقتصاد ایران داشته باشد. در کشورهای جهان هم همین طور است. در برخی از کشورها بیت کوین توسعه پیدا کرده و دارد به تدریج اثر خود را می‌گذارد. ولی عمومیت ندارد. اکثریت کشورهای جهان بیت کوین را به رسمیت نمی شناسند و یا سکوت کرده اند. بنابراین خیلی کار دارد که بیت کوین و سایر ارزهای رمز پایه بتوانند روی اقتصاد واقعی اثر گذار باشند.

اگربه ایران برگردیم ، اطلاعی که من دارم دولت به طور اجرایی سایت هایی را که بیت کوین معامله می‌کند را می‌بندد و یا فیلتر می‌کند. این نشان می‌دهد که بیت کوین به سادگی نمی‌تواند در ایران جا باز کند و لذا نمی تواند اثری بر اقتصاد ایران داشته باشد. ولی در حاشیه عده ای خریدهای خود را با بیت کوین انجام می‌دهند و فکر می‌کنم تعدادی هم در حال معامله بیت کوین در فضای بین‌المللی هستند.

یکی از دلایل آن هم این است که شما به راحتی می‌توانید وارد بازار ارزهای رمز پایه شوید ، ولی ورود به بازار معامله ارزهای جهانی ( بازار فارکس ) به این سادگی نیست . از این‌رو برای ایرانیان که ورود به بازار فارکس غیر قانونی و بسیار محدود کننده است ، بازار بیت کوین ، علیرغم غیر قانونی بودن ، یک فرصت به حساب می آید. ولی باز تاکید کنم که این فعالیت ها محدودند و بنابراین در شرایط فعلی ارزهای رمز پایه اثری بر اقتصاد ایران ندارند.

بیت کوین ابزاردور زدن تحریم ها می شود؟

این کارشناس اقتصاد بین الملل در پاسخ به این سئوال که :بخشی از معاملات نفتی جهان با بیت کوین در حال انجام است و ممکن است فراگیرتر شود؛اگر این اتفاق بیفتد شاید دولت ناگزیر به استفاده از این پول شود خصوصا که هنوز نقل و انتقال پول از طریق بانک‌ها برای ایران به دلیل باقی ماندن بخشی از تحریم ها پابرجاست.فکر می کنید معاملات نفتی دنیا تحت تاثیر این پول قرار بگیرد؟

«بله ، معاملاتی به طور روزانه در بروکرهای قانونی در سطح جهان در حال انجام است و این یک باره و محدود نیست ، بلکه به طور مستمر این مبادلات در حال انجام است. فقط نکته این است که بیشتر این مبادلات واقعی نیست و روی Crude Oil CFD معامله انجام می شود که بیشتر معاملات برای کسب سود است نه برای تحویل نفت.

هم در این بروکرها و هم در معامله واقعی خرید نفت با بیت کوین بسیار محدود انجام می شود و دلیل آن هم این است که حجم بیت‌کوین موجود بسیار محدود است برای اینکه با آن نفت خرید و فروش شود. در واقع با تشکیل هر بلوک در شبکه بین المللی بیت‌کوین ٥٠ بیت کوین جدید وارد چرخه مبادلات می شود. این مبلغ را کسانی‌که به شبکه خدمات رسانی می‌کنند و بلاک ها را تهیه می‌کنند تعلق می‌گیرد که به این آدمها در اصطلاحات رایج miner می گویند. درست همانند معدن کاران طلا که از شکافتن دل کوهها به طلا دست پیدا می‌کردند، معدن‌کاران بیت کوین نیز با کند و کاو در شبکه بیت کوین بلاک ها را استخراج می‌کنند و به همین دلیل است که به آنها miner گفته می شود.

پروتکل بیت کوین

براساس پروتکل بیت کوین بعد از هر٢١٠ هزار بلاک،این مقدار به ٢٥ کاهش می یابدو همین روند به صورت کاهشی ادامه می یابد. اگر این سری زمانی کاهشی را، که یک فرمول ریاضی است ، محاسبه کنیم عددی بسیار نزدیک به ٢١ ملیون به دست می آید که پس از آن بیت کوین جدیدی ایجاد نمی شود.

حال شما فرض کنید که همین ٢١ ملیون در جریان باشد. بر اساس نوع بازار بیت کوین، قدرت خلق بیت کوین جدیدی به جز توسط miner ها وجود ندارد. در حالی‌که در سیستم بانکی بانکها خودشان می توانند بیش از چهار برابر پولی که دریافت می‌کنند خلق کنند. بنابراین حداکثر جمع بیت کوین رایج نهایتا ٢١ میلیون خواهد شد که اگر با قیمت ٤٠٠٠ تومان محاسبه کنیم در کل ٨٤ میلیارد دلار بیت کوین در جریان خواهد بود که هیچ گونه تناسبی با بازار نفت ندارد. خلاصه صحبتم این است که با بیت کوین نمی توان مقدار زیادی نفت واقعی خرید.

به همین خاطر است که وقتی شما CFD نفت را هم می‌خرید با leverage می خرید. مثلا با یک مقدار معینی پول صد برابر می توانید نفت بخرید. همان طور که گفتم این نفت واقعی نیست و در واقع contract for difference یا به اختصار CFD است . یعنی شما تنها روی تفاوت قیمت نفت معامله میکنید و نه نفت واقعی.اگر این بحث را به ایران تعمیم دهیم، نتیجه می‌گیریم که ایران نمی تواند از طریق بیت کوین تحریم های احتمالی خرید نفت را دور بزند.»

منبع: شهرفردا